https://kancelaria-ts.com/2023/05/12/czy-mozna-uniewaznic-umowe-darowizny-osoby-chorej-na-alzheimera/Otrzymałeś w spadku dom z działką, grunty rolne, a może jeszcze inne nieruchomości i nie wiesz co z tym „fantem” zrobić? Czy konieczne jest ujawnienie prawowitego właściciela w księdze wieczystej, czy może lepiej nie robić nic?
Jeśli dotychczas wszyscy poprzedni właściciele ujawniali swoje prawo własności w księdze wieczystej, wówczas procedura dokonania wpisu nie będzie skomplikowana. Niemniej jednak często zdarzają się sytuacje, gdy przeglądając właściwą księgę wieczystą, jako właściciel wpisana jest inna osoba niż osoba zmarła. Jak to możliwe? Zazwyczaj takie sytuacje mają miejsce, gdy poprzedni właściciele zaniedbywali ujawnianie rzeczywistego stanu prawnego w księdze wieczystej uznając tę czynność za zbędną. Być może większość osób uzna za niepotrzebne dokonywanie jakichkolwiek zmian w księgach wieczystych skoro nic złego się nie dzieje a prawowici właściciele korzystają z otrzymanej nieruchomości. Jednak, pomijając sam fakt odpowiedzialności za takie zaniechanie (o czym niżej) – problem pojawia się również w momencie, gdy chcemy rozporządzić swoją nieruchomością, np. przez sprzedaż, darowiznę, czy nawet sporządzenie testamentu – a w księgach widnieje osoba inna niż jej aktualny właściciel. W tym przypadku sprzedaż będzie niemożliwa i konieczne stanie się przeprowadzenie odpowiedniego postępowania.
Czy jako aktualny właściciel nieruchomości mam obowiązek ujawnienia swojego prawa w księdze wieczystej?
Tak, niezależnie od tego w jaki sposób uzyskaliśmy prawo własności nieruchomości, czy to przez dziedziczenie, zasiedzenie, uwłaszczenie, czy też odzyskanie wywłaszczonej nieruchomości– w każdym przypadku ciąży na nas obowiązek ujawnienia swego prawa w księdze wieczystej. A w przypadku, gdy nieruchomość nie miała dotychczas założonej księgi – wówczas spoczywa na nas obowiązek jej założenia.
UWAGA! Jeśli przeniesienie własności nieruchomości np. przez sprzedaż, czy darowiznę następuje w formie aktu notarialnego sporządzonego przez notariusza – wówczas to na notariuszu ciąży obowiązek dokonania wpisu w księdze wieczystej.
Co nam grozi za nieujawnienie prawa własności w księdze wieczystej?
Jeżeli osoba trzecia doznała szkody na skutek nieujawnienia prawa własności w księdze wieczystej, właściciel ponosi odpowiedzialność za szkodę powstałą na skutek niewykonania obowiązku ujawnienia swojego prawa.
Jeśli otrzymałem w spadku nieruchomość, co powinienem zrobić, żeby dokonać wpisu w księdze wieczystej?
W celu ujawnienia swojego prawa własności nieruchomości w księdze wieczystej niezbędne będzie uzyskanie stosownego dokumentu potwierdzającego, że ta konkretna nieruchomość stanowi naszą własność. W przypadku dziedziczenia konieczne więc będzie formalne potwierdzenie praw do spadku, które możemy uzyskać na dwa sposoby:
- u notariusza – akt poświadczenia dziedziczenia;
- przed sądem – postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku.
Akt poświadczenia dziedziczenia
W celu sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia w pierwszej kolejności notariusz spisuje protokół dziedziczenia podczas którego muszą brać udział wszystkie osoby, które mogą być spadkobiercami ustawowymi i testamentowi. Decydując się na tę formę potwierdzenia prawa do spadku bardzo istotne jest, aby wszyscy spadkobiercy byli zgodni, co do wszystkich elementów przyszłego aktu poświadczenia dziedziczenia, takich jak: określenie osób będących spadkobiercami, tytuł do spadku oraz wysokość przypadającego każdemu udział w spadku.
Jeśli zdaniem notariusza w danej sytuacji zaistniały wątpliwości co do osoby spadkobiercy lub spadkobierców i ich udziałów w spadku – odmówi on sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia i skieruje osoby zainteresowane na drogę postępowania sądowego.
Kiedy notariusz odmówi sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia?
Notariusz odmawia sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia, m.in. jeżeli:
- w stosunku do spadku został już uprzednio sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia lub wydane postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku;
- w toku sporządzania protokołu dziedziczenia ujawnią się okoliczności wskazujące, że przy jego sporządzeniu nie były obecne wszystkie osoby, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi lub testamentowi, lub też osoby, na których rzecz spadkodawca uczynił zapisy windykacyjne, albo istnieją lub istniały testamenty, które nie zostały otwarte lub ogłoszone;
- w sprawie brak jurysdykcji krajowej;
- spadek został otwarty przed 1.7.1984 r. (otwarcie spadku następuje z chwilą śmierci spadkodawcy);
- dziedziczenie po spadkodawcy miałoby opierać się na testamencie szczególnym, w tym testamencie w formie ustnej.
UWAGA! Notariusz nie może sporządzić aktu poświadczenia dziedziczenia, jeżeli poweźmie wiadomość, że toczy się postępowanie mogące mieć wpływ na porządek dziedziczenia po spadkodawcy, np. o wyłączenie jego małżonka od dziedziczenia, o ustalenie lub zaprzeczenie ojcostwa lub macierzyństwa spadkodawcy, o ubezskutecznienie uznania ojcostwa, czy o przysposobienie po śmierci spadkodawcy. Dotyczy to także postępowania w zakresie ustalenia niegodności jednej z osób zainteresowanych lub uchylenia się przez jedną z nich od skutków swego oświadczenia woli o przyjęciu lub odrzuceniu spadku.
Musimy więc pamiętać, że chcąc potwierdzić swoje prawa do spadku przed notariuszem, nie może być żadnych wątpliwości – konieczna jest zgoda wszystkich osób uprawnionych co do spadku, a także zgodny wniosek co do przysługujących każdemu udziałów, a ponadto wszystkie te osoby muszą być obecne podczas sporządzania aktu poświadczenia dziedziczenia (co nieraz stanowi duży problem). Jeśli nie spełnimy wszystkich tych warunków – jedyna droga jaka nam pozostaje to wszczęcie przed właściwym sądem postępowania spadkowego.
Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku
Chcąc uzyskać postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku konieczne jest wszczęcie postępowania sądowego. W tym celu należy złożyć stosowny wniosek do sądu właściwego dla ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Gdyby jednak nie dało się ustalić ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy wtedy wyłącznie właściwy jest sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy.
Co powinien zawierać wniosek o stwierdzenie nabycia spadku?
Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku powinien zawierać:
- dane wnioskodawcy (imię, nazwisko, adres, nr PESEL);
- dane osób, które mogą wchodzić w krąg spadkobierców (imię, nazwisko, adres, nr PESEL – o ile jest to możliwe);
- imię i nazwisko zmarłego, datę i miejsce (miejscowość) jego śmierci oraz jego ostatnie miejsce stałego zamieszkania;
Do wniosku należy załączyć:
- odpis skrócony aktu zgonu spadkodawcy;
- jeżeli dziedziczy żona spadkodawcy – odpis skrócony jej aktu małżeństwa;
- jeżeli dziedziczą dzieci spadkodawcy – odpisy skrócone ich aktów urodzeń, a w wypadku zamężnych córek również odpisy skrócone ich aktów małżeństwa;
- jeżeli zmarły zostawił testament lub testamenty, należy je wszystkie wymienić we wniosku i dołączyć w oryginale;
- kserokopie wniosku (odpisy) w takiej ilości, żeby można było doręczyć po jednym odpisie wniosku każdej osobie, którą wymieniliśmy jako potencjalnego spadkobiercę (uczestnikowi postępowania).
Ponadto do wniosku należy dołączyć dowód dokonania opłaty sądowej, która wynosi 100,00 zł oraz opłaty za wpis w Rejestrze Spadkowym w kwocie 5,00 zł.
Co dzieje się po złożeniu wniosku do sądu?
Jeśli wniosek nie zawiera żadnych braków formalnych sąd wyznacza rozprawę, na którą wzywa wnioskodawcę oraz osoby mogące wchodzić w krąg spadkobierców ustawowych i testamentowych. Po przeprowadzeniu rozprawy sędzia ogłasza postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, w którym wymienia spadkodawcę oraz wszystkich spadkobierców, którym spadek przypadł, jak również wysokość ich udziałów.
UWAGA! Sąd spadku bada z urzędu, kto jest spadkobiercą – oznacza to, że sąd może ustalić innych spadkobierców niż ci, którzy zostali wskazani we wniosku.
Jaki jest termin na uzyskanie aktu poświadczenia dziedziczenia oraz postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku?
Zarówno sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia, jak i przeprowadzenie postępowania spadkowego nie jest ograniczone żadnym terminem – może zostać dokonane nawet po kilkudziesięciu latach po śmierci spadkodawcy. Należy jednak pamiętać, że czynności tych nie można dokonać przed upływem 6 miesięcy od otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy), chyba że wszyscy znani spadkobiercy złożyli już oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku.
Jeśli potrzebujesz pomocy lub chcesz uzyskać więcej informacji, zapraszam do kontaktu z kancelarią -> formularz -> dane kontaktowe
Jeśli jesteś zainteresowany innymi artykułami i chcesz być na bieżąco ze wszystkimi ciekawostkami prawniczymi, zapraszam do polubienia i obserwowania mojej strony na facebooku -> Kancelaria Adwokacka Magdalena Tybor.
Przeczytaj również:
Jakie formalności należy dopełnić w związku z odziedziczoną nieruchomością?
Czy można unieważnić umowę darowizny osoby chorej na Alzheimera?
Krewny zmarł za granicą – jak przeprowadzić postępowanie spadkowe?
Zmarły nie uwzględnił Cię w testamencie? Sprawdź, czy należy Ci się zachowek.
Przegapiłeś termin na odrzucenie spadku? Jak zabezpieczyć się przed odziedziczonymi długami?
Jakie roszczenia odszkodowawcze przysługują rodzinie oraz najbliższym osoby zmarłej wskutek wypadku?