Osoby, które utraciły swoich najbliższych w wyniku wypadku mogą domagać się od podmiotu odpowiedzialnego za to zdarzenie rekompensaty szkody oraz krzywdy poniesionej z powodu ich śmierci. Roszczenia te dotyczą kompensacji szkód majątkowych oraz niemajątkowych osób poszkodowanych pośrednio – w konsekwencji uszczerbku innej osoby, która w jego wyniku następnie zmarła. Bez znaczenia jest okres, jaki upłynął między uszkodzeniem ciała lub wywołaniem rozstroju zdrowia a śmiercią poszkodowanego (może być mocno odległy), o ile śmierć poszkodowanego była następstwem tych uszkodzeń.
Jakie roszczenia odszkodowawcze przysługują w związku ze śmiercią bliskiej osoby?
1.Koszty leczenia i pogrzebu
Zwrotu kosztów leczenia i kosztów pogrzebu może żądać każdy kto je faktycznie poniósł – bez znaczenia jest to, czy osobę tę łączyły ze zmarłym stosunki rodzinne, czy też była to osoba obca dla zmarłego.
Koszty leczenia obejmują czynności medyczne podejmowane w celu ratowania poszkodowanego, jak również koszty zabiegów mających na celu wyłącznie ulżyć cierpieniu.
Jeśli zaś chodzi o koszty pogrzebu zalicza się do nich przede wszystkim koszty ceremonii, zakup trumny, wieńców, kwiatów, mszy żałobnej, nagrobka. Wątpliwości natomiast zachodzą w zakresie kosztów poczęstunku po ceremonii pogrzebowej, czy też kosztów odzieży żałobnej.
Osoba, która poniosła koszty pogrzebu może żądać ich zwrotu jedynie do wysokości zwyczajowo przyjętej, tzn., że nie mogą one przekraczać wysokości kosztów powszechnie przyjętych w środowisku społecznym, w którym funkcjonował za życia zmarły.
Należy również pamiętać, że chodzi tu o koszty, które zostały już poniesione. Nie można zatem żądać przykładowo zwrotu kosztów nagrobka, który nie został jeszcze wzniesiony.
UWAGA! Bez znaczenia jest fakt uzyskania zasiłku pogrzebowego z ZUS-u – osoba ponosząca odpowiedzialność za śmierć poszkodowanego jest zobowiązana do zwrotu kosztów w pełnej wysokości.
2.Renta na rzecz osób, względem których na zmarłym ciążył ustawowy obowiązek alimentacyjny
Osoby, które pobierały od zmarłego alimenty (np. dziecko od rodzica, dziadek od wnuka, rodzeństwo, małżonkowie, itd.), mogą żądać od osoby zobowiązanej do naprawienia szkody stosownej renty.
UWAGA! Nie ma znaczenia, czy zmarły rzeczywiście wypełniał swój obowiązek i dostarczał środki pieniężne danej osobie.
Wysokość renty uzależniona jest od potrzeb poszkodowanego oraz możliwości zarobkowych i majątkowych zmarłego przez czas prawdopodobnego trwania obowiązku alimentacyjnego.
3.Renta na rzecz osób bliskich, którym zmarły dobrowolnie i stale dostarczał środków utrzymania
Prawo do renty przysługuje także osobom bliskim zmarłemu, którym ten dostarczał dobrowolnie i stale środków utrzymania, jeżeli z okoliczności wynika, że wymagają tego zasady współżycia społecznego. Nie ma przy tym znaczenia czy środki te były dostarczane w pieniądzu, czy też w naturze. Chodzi przede wszystkim o zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych, żywieniowych, odzieżowych, zdrowotnych, kulturalnych, edukacyjnych, rekreacyjnych.
Przez osobę bliską należy rozumieć każdego, kto był połączony ze zmarłym węzłem pokrewieństwa lub powinowactwa, jak również osoby pozostające z nim w faktycznym pożyciu – np. konkubent zmarłego (dot. również związku osób tej samej płci).
4.Odszkodowanie z tytułu znacznego pogorszenia się sytuacji życiowej
Najbliżsi członkowie rodziny zmarłego mogą również otrzymać stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej.
UWAGA! W tym przypadku, przez najbliższych członków rodziny zmarłego należy przede wszystkim rozumieć jego małżonka, dzieci oraz rodziców.
Pogorszenie sytuacji życiowej to nie tylko utrata środków otrzymywanych od zmarłego, ale także konsekwencje finansowe w życiu osoby uprawnionej spowodowane śmiercią osoby bliskiej – jak spłata zaciągniętych przez zmarłego kredytów, utrata pracy będąca wynikiem załamania po śmierci bliskiej osoby, zmniejszenie możliwości zarobkowych, także koszty leczenia psychiatrycznego i zażywanych leków. (zob. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie – VI Wydział Cywilny z dnia 21 sierpnia 2019 r., sygn. VI ACa 420/18).
Odszkodowanie to ma stanowić kwotę niezbędną poszkodowanym do przystosowania się do zmienionej sytuacji.
5.Zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę
Celem zadośćuczynienia jest zrekompensowanie doznanej krzywdy, bólu i poczucia osamotnienia po śmierci najbliższego członka rodziny. Na rozmiar doznanej krzywdy mają wpływ takie okoliczności, jak: dramatyzm doznań osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki, cierpienia moralne i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią osoby bliskiej, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem tego odejścia, rola pełniona przez osobę zmarłą w rodzinie, stopień, w jakim podmiot pośrednio poszkodowany będzie umiał odnaleźć się w rzeczywistości, leczenie doznanej traumy oraz wiek pokrzywdzonego (zob. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 06 lipca2016 r., sygn. I ACa 17/16).
Zadośćuczynienie dla członków najbliższej rodziny zmarłego ma na celu pomóc dostosować się im do nowej rzeczywistości. Nie jest ono zależne od pogorszenia sytuacji materialnej osoby uprawnionej i poniesienia przez nią szkody majątkowej. Stanowi ono odzwierciedlenie w formie pieniężnej rozmiaru krzywdy, która nie zależy od statusu materialnego pokrzywdzonego.
Do kogo zwrócić się o zapłatę roszczeń odszkodowawczych?
Podmiotem odpowiedzialnym za spełnienie świadczeń, o których wyżej, jest podmiot, który ponosi bezpośrednią odpowiedzialność za śmierć poszkodowanego, jak np. sprawca wypadku lub podmiot, któremu przypisana jest odpowiedzialność (np. Skarb Państwa). Najczęstsze przypadki dotyczą wypadków komunikacyjnych, gdzie odpowiedzialność ponosi kierowca pojazdu (np. samochodu osobowego, kombajnu, ciągnika rolniczego, motocykla, skutera, pojazdu szynowego – tramwaju, pociągu, jak również samolotu, helikoptera, motorówki i innych). Innym przykładem może być wypadek przy pracy oraz związana z tym odpowiedzialność pracodawcy, przedsiębiorstwa lub zakładu. Do częstych należy również odpowiedzialność szpitala, jeśli śmierć nastąpiła wskutek nieudanej operacji, rehabilitacji, nieudzielenia pomocy, niewłaściwej terapii, czy też innych okoliczności. Oczywiście przykładów jest wiele, dlatego każdy przypadek należy rozpatrywać pod kątem cywilnej odpowiedzialności odszkodowawczej – niezależnie czy będzie to odpowiedzialność na zasadzie winy, ryzyka, czy słuszności.
Jeśli potrzebujesz pomocy lub chcesz uzyskać więcej informacji, zapraszam do kontaktu z kancelarią -> formularz -> dane kontaktowe
Jeśli jesteś zainteresowany innymi artykułami i chcesz być na bieżąco ze wszystkimi ciekawostkami prawniczymi, zapraszam do polubienia i obserwowania mojej strony na facebooku -> Kancelaria Adwokacka Magdalena Tybor.
Przeczytaj również:
Zmarły krewny pozostawił w spadku nieruchomość – jak uregulować wpis w księdze wieczystej?
Nieudany zabieg kosmetyczny – czy mogę uzyskać odszkodowanie?