Każdy w swoim życiu może, nawet nie z własnej winy, nagle znaleźć się w trudnej sytuacji finansowej. Aktualne wydarzenia spowodowane epidemią koronawirusa niewątpliwie pokazują, że wiele osób niespodziewanie, z dnia na dzień, utraciło pracę lub jej zarobki zostały znacznie pomniejszone. Przepisy prawa wprowadziły jednak taką instytucję jak „upadłość konsumencka”. Pozwala ona osobom prywatnym – tj. nieprowadzącym żadnej firmy „pozbyć się zadłużenia” i zacząć życie z „czystym kontem”.
W dniu 24 marca 2020 roku weszła w życie nowelizacja ustawy Prawo upadłościowe, która wprowadziła znaczne uproszczenie zasad ogłoszenia upadłości konsumenckiej – tj. prowadzonej wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Pozwoli ona „uwolnić się” od długów osobom, co do których nie było wcześniej takiej możliwości.
Kto może ogłosić upadłość konsumencką?
Upadłość konsumencka jest skierowana do osób fizycznych, które nie prowadzą żadnej działalności gospodarczej (firmy). Dotyczy ona osób, które z jakichś powodów popadły w długi, np. tracąc z dnia na dzień zatrudnienie lub otrzymując znacznie mniejsze wynagrodzenie, co uniemożliwiło spłatę zobowiązań finansowych, np. takich jak kredyt, pożyczka, czynsz. Konsument musi więc znaleźć się w tzw. stanie niewypłacalności, który jest definiowany jako stan, w którym dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Wskazuje się, że stan niewypłacalności osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej będzie zachodził w przypadku, gdy z każdym upływającym miesiącem stan zadłużenia takiej osoby z tytułu niewykonywanych zobowiązań pieniężnych będzie się pogłębiał, niezależnie od podejmowanych przez dłużnika działań zmierzających do spłaty zadłużenia.
UWAGA! Wystarczy jedno nieuregulowane zobowiązanie finansowe (jeden wierzyciel).
Czy ma znaczenie to, z jakiej przyczyny konsument znalazł się w stanie niewypłacalności?
Aktualnie wszczynając postępowanie upadłościowe, Sąd nie bada przyczyn niewypłacalności dłużnika. Wystarczające jest samo stwierdzenie, że znalazł się on w stanie niewypłacalności. Możliwe więc będzie ogłoszenie upadłości nawet w sytuacji, gdy zadłużenie powstało z winy dłużnika, tj. celowo doprowadził do swej niewypłacalności. Dopiero w trakcie postępowania, przyczyna niewypłacalności będzie miała znaczenie, przy określaniu planu spłaty.
Jak wygląda postępowanie upadłościowe?
Gdy właściwy Sąd pozytywnie rozpatrzy wniosek dłużnika, wówczas wydaje stosowne postanowienie o ogłoszeniu upadłości, które rozpoczyna właściwe postępowanie upadłościowe. Od tego momentu zawieszeniu, a następnie umorzeniu, ulegają wszystkie wszczęte przeciwko dłużnikowi egzekucje komornicze, zablokowana staje się również możliwość złożenia nowego wniosku egzekucyjnego. Ponadto wstrzymane zostaje naliczanie odsetek od ciążących na dłużniku zaległości finansowych.
UWAGA! Od tego momentu zarząd nad całym majątkiem dłużnika sprawuje syndyk.
Syndyk obejmując majątek dłużnika (upadłego), będzie zmierzał do zaspokojenia wszystkich wierzycieli. Dopiero po zlikwidowaniu całego majątku, następuje kolejny etap, którym jest ustalenie planu spłaty pozostałego zadłużenia. Plan spłaty określa zakres i czas spłacania przez upadłego zobowiązań, których nie udało się zaspokoić w fazie likwidacyjnej. Syndyk kieruje projekt planu spłaty do Sądu.
Jakie decyzje może podjąć Sąd? Czy upadłość konsumencka doprowadzi do „pozbycia się” wszystkich długów?
Sąd wydaje jedno z trzech postanowień:
- o ustaleniu planu spłaty;
W planie spłaty Sąd ustala przez jaki czas oraz w jakich kwotach upadły (dłużnik) będzie musiał spłacać swoich wierzycieli, przy czym powinien on być zrealizowany maksymalnie do 3 lat. Przy ustalaniu wysokości miesięcznych rat Sąd bierze pod uwagę możliwości zarobkowe upadłego (dłużnika) oraz koszty ponoszone na utrzymanie rodziny. Oznacza to, że jeśli możliwości finansowe upadłego (dłużnika) nie pozwolą na spłatę zobowiązań do wyznaczonego przez Sąd okresu, długi które nie zostały w tym czasie zaspokojone zostaną umorzone.
UWAGA! Jeśli Sąd ustali, że upadły (dłużnik) doprowadził do swej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie bądź wskutek rażącego niedbalstwa – wówczas plan spłaty zostanie wyznaczony na okres od 3 do 7 lat.
- o umorzeniu zobowiązań bez ustalenia planu spłaty;
Jeżeli osobista sytuacja upadłego w sposób oczywisty wskazuje na jego niezdolność do dokonania jakichkolwiek spłat, sąd odstąpi od ustalenia planu spłaty wierzycieli i od razu wyda postanowienie o umorzeniu, a tymczasowo pokrytymi kosztami postępowania upadłościowego obciąży Skarb Państwa. Oznacza to, że dłużnik zostaje „automatycznie” oddłużony bez konieczności spłacania przez określony okres swoich wierzycieli.
PRZYKŁAD: Z taką sytuacją będziemy mieć do czynienia np., gdy upadły (dłużnik) nie jest zdolny do wykonywania jakiejkolwiek pracy ze względu na swój stan zdrowia.
- o warunkowym umorzeniu zobowiązań.
Jeżeli niezdolność do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli wynikająca z osobistej sytuacji upadłego nie ma charakteru trwałego, sąd umarza zobowiązania upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, pod warunkiem że w terminie pięciu lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli nie ustanie niezdolność upadłego do dokonania jakichkolwiek spłat i nie zajdą przesłanki do uchylenia postanowienia. Planu spłaty nie sporządza się, a zobowiązania podlegają umorzeniu.
Czy wszystkie zobowiązania/ długi ulegają umorzeniu?
Nie wszystkie długi podlegają umorzeniu, wprowadzono wyjątki w zakresie:
- zobowiązań o charakterze alimentacyjnym;
- zobowiązań wynikających z rent z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci;
- zobowiązań do zapłaty orzeczonych przez sąd kar grzywny, a także do wykonania obowiązku naprawienia szkody oraz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę;
- zobowiązań do zapłaty nawiązki lub świadczenia pieniężnego orzeczonych przez sąd jako środek karny lub środek związany z poddaniem sprawcy próbie;
- zobowiązań do naprawienia szkody wynikającej z przestępstwa lub wykroczenia stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem;
- zobowiązań, których upadły umyślnie nie ujawnił, jeżeli wierzyciel nie brał udziału w postępowaniu.
Czy istnieje możliwość, że Sąd w ogóle nie umorzy długów, ani nie sporządzi planu spłaty?
Tak, Sąd wydaje postanowienie o odmowie ustalenia planu spłaty wierzycieli albo umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli lub warunkowego umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, jeżeli:
- upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień w sposób celowy, w szczególności przez trwonienie części składowych majątku oraz celowe nieregulowanie wymagalnych zobowiązań,
- w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości w stosunku do upadłego prowadzono postępowanie upadłościowe, w którym umorzono całość lub część jego zobowiązań
WYJĄTEK! Sąd nie wyda postanowienia o odmowie ustalenia planu spłaty wierzycieli albo umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli lub warunkowego umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, jeżeli względy słuszności lub względy humanitarne na to nie pozwalają.
Jaki jest koszt przeprowadzenia upadłości konsumenckiej?
Opłata sądowa od złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej to kwota w wysokości 30,00 zł. Ponadto upadły (dłużnik) powinien pokryć koszty postępowania, których wysokość jest uzależniona od czynności podejmowanych przez syndyka w trakcie upadłości.
UWAGA! Upadły (dłużnik) nie musi posiadać środków na pokrycie tych kosztów – w przypadku, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na pokrycie kosztów postępowania albo w masie upadłości brak jest płynnych funduszów na ich pokrycie, pokrywa je tymczasowo Skarb Państwa. Syndyk zwraca Skarbowi Państwa wypłacone kwoty niezwłocznie po wpływie do masy upadłości funduszów wystarczających na pokrycie kosztów postępowania. Gdyby w trakcie postępowania syndyk nie uzyskał kwoty wystarczającej na spłatę kosztów, wówczas będą one uwzględnione w planie spłaty wierzycieli.
Jeśli potrzebujesz pomocy lub chcesz uzyskać więcej informacji, zapraszam do kontaktu z kancelarią -> formularz -> dane kontaktowe
Jeśli jesteś zainteresowany innymi artykułami i chcesz być na bieżąco ze wszystkimi ciekawostkami prawniczymi, zapraszam do polubienia i obserwowania mojej strony na facebooku -> Kancelaria Adwokacka Magdalena Tybor.
Przeczytaj również:
Czy komornik sądowy ma prawo zająć cały majątek dłużnika pozostawiając go „bez grosza przy duszy”?