Z przewlekłością postępowania będziemy mieć do czynienia, gdy postępowanie trwa dłużej, niż to konieczne dla wyjaśnienia okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy oraz dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego.
Kiedy można wnieść skargę na przewlekłość postępowania?
W ustawie o skardze na przewlekłość postępowania nie określono, jaki okres oczekiwania na rozpoznanie sprawy należy uznać za nieuzasadnioną zwłokę. W orzecznictwie przyjmuje się, że pod pojęciem tym należy rozumieć wielomiesięczną bezczynność sądu, polegającą na niewyznaczaniu rozprawy bądź niepodejmowaniu czynności (Postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych z dnia 7 września 2022 r., sygn. I NSP 240/22).
Zgodnie z orzecznictwem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka W odniesieniu do treści art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (Dz.U. z 1993 r., Nr 61, poz. 284) pojęcie ‚rozsądnego czasu trwania postępowania’ należy oceniać w świetle szczególnych okoliczności sprawy i z uwzględnieniem kryteriów przyjętych w orzecznictwie Trybunału, w szczególności: złożoności sprawy oraz zachowania skarżącego i właściwych organów. Państwa odpowiadają za opóźnienia powstałe wskutek postępowania ich organów sądowych lub innych władz. Odpowiadają one również za opóźnienia w przedstawianiu sprawozdań i opinii biegłych sądowych. Państwo może być uznane za odpowiedzialne nie tylko za opóźnienia w rozpatrywaniu konkretnej sprawy, ale także za brak zwiększenia środków w odpowiedzi na zaległości w rozpatrywaniu spraw lub za braki strukturalne w systemach sądowniczych, które powodują opóźnienia. Rozwiązanie problemu nieuzasadnionej zwłoki w postępowaniu sądowym może zatem wymagać od Państwa podjęcia szeregu środków legislacyjnych, organizacyjnych, finansowych lub innych środków. W konsekwencji argumentem rządu nie może być nawet wyjątkowo duże obciążenie pracą sądu, któremu zarzucana jest przewlekłość postępowania, albowiem obowiązkiem państwa jest zorganizowanie swojego systemu sądownictwa w taki sposób, aby jego sądy mogły wywiązywać się z obowiązku rozpatrywania spraw w rozsądnym terminie (Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 21 lipca 2022 r., 48762/19).
Kto może wnieść skargę na przewlekłość postępowania?
Uprawnionym do wniesienia skargi jest:
- w postępowaniu w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe – strona;
- w postępowaniu w sprawach o wykroczenia – strona;
- w postępowaniu w przedmiocie odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary – strona lub wnioskodawca;
- w postępowaniu karnym – strona oraz pokrzywdzony, nawet jeśli nie jest stroną;
- w postępowaniu cywilnym – strona, interwenient uboczny i uczestnik postępowania;
- w postępowaniu sądowo-administracyjnym – skarżący oraz uczestnik postępowania na prawach strony;
- w postępowaniu egzekucyjnym oraz w innym postępowaniu dotyczącym wykonania orzeczenia sądowego – strona oraz inna osoba realizująca swoje uprawnienia w tym postępowaniu.
Gdzie złożyć skargę na przewlekłość postępowania?
Sądem właściwym do rozpoznania skargi jest sąd przełożony nad sądem, przed którym toczy się postępowanie.
- Jeżeli skarga dotyczy przewlekłości postępowania przed sądem rejonowym i sądem okręgowym – właściwy do jej rozpoznania w całości jest sąd apelacyjny.
- Jeżeli skarga dotyczy przewlekłości postępowania przed sądem okręgowym i sądem apelacyjnym – właściwy do jej rozpoznania w całości jest sąd apelacyjny.
- Jeżeli skarga dotyczy przewlekłości postępowania przed sądem apelacyjnym lub Sądem Najwyższym – właściwy do jej rozpoznania jest Sąd Najwyższy.
- Jeżeli skarga dotyczy przewlekłości postępowania przed wojewódzkim sądem administracyjnym lub Naczelnym Sądem Administracyjnym – właściwy do jej rozpoznania jest Naczelny Sąd Administracyjny.
- Sądem właściwym do rozpoznania skargi dotyczącej przewlekłości postępowania egzekucyjnego lub innego postępowania dotyczącego wykonania orzeczenia sądowego jest sąd okręgowy, w którego okręgu prowadzona jest egzekucja lub wykonywane są inne czynności, a gdy egzekucja lub inne postępowanie dotyczące wykonania orzeczenia sądowego prowadzone jest w dwu lub więcej okręgach – sąd, w okręgu którego dokonano pierwszej czynności.
- Jeżeli skarga dotyczy przewlekłości postępowania przygotowawczego, właściwy do jej rozpoznania jest sąd przełożony nad sądem, który byłby właściwy rzeczowo do rozpoznania sprawy.
W jakim terminie można wnieść skargę na przewlekłość?
Skargę na przewlekłość można wnieść w toku postępowania. Chodzi więc o etap postępowania przed tym sądem, przed którym to postępowanie nadal się toczy, czyli nie zostało jeszcze zakończone. Wniesienie skargi po tym terminie jest bezskuteczne.
W jakim czasie Sąd rozpatrzy skargę?
Sąd wydaje orzeczenie w terminie dwóch miesięcy, licząc od daty wpłynięcia skargi do Sądu.
W jaki sposób sąd rozpatruje skargę na przewlekłość?
Jeśli sąd uzna zasadność wniesionej skargi, na żądanie skarżącego lub z urzędu zaleca podjęcie przez sąd rozpoznający sprawę co do istoty albo przez prokuratora prowadzącego lub nadzorującego postępowanie przygotowawcze odpowiednich czynności w wyznaczonym terminie, chyba że wydanie zaleceń jest oczywiście zbędne.
Ponadto sąd na żądanie skarżącego przyznaje od Skarbu Państwa, a w przypadku skargi na przewlekłość postępowania prowadzonego przez komornika – od komornika, sumę pieniężną w wysokości od 2000 do 20 000 złotych.
Kwota ta pełni rolę swoistego zadośćuczynienia za stres i frustrację, spowodowane przewlekłością postępowania sądowego.
Przyznana suma pieniężnej nie ma na celu wyrównania szkody powstałej na skutek przewlekłości postępowania. Oznacza to, że skarżący ma również prawo żądania dodatkowego odszkodowania za poniesione straty i utracone korzyści (art. 361 § 2 KC) lub zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę w rozumieniu art. 445 KC.
Jaka jest opłata od skargi na przewlekłość postępowania?
Skarga na przewlekłość podlega stałej opłacie w wysokości 200 złotych.
Czy można ponownie złożyć skargę na przewlekłość postępowania?
Jeśli sąd oddalił pierwszą skargę, skarżący może wystąpić z nową skargą w tej samej sprawie po upływie 12 miesięcy, a w postępowaniu przygotowawczym, w którym stosowane jest tymczasowe aresztowanie, oraz w sprawie egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego – po upływie 6 miesięcy, od daty wydania przez sąd orzeczenia.
Kiedy można wnieść skargę na przewlekłość do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka?
Skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka można wnieść w ciągu czterech miesięcy od daty podjęcia ostatecznej decyzji będącej podstawą do wystąpienia ze skargą. Oznacza to, że w pierwszej kolejności należy wyczerpać wszelkie środki odwoławcze przewidziane w prawie krajowym.
Jeśli więc złożymy skargę na przewlekłość postępowania zgodnie z opisanym wyżej trybem – czteromiesięczny termin będziemy liczyć od dnia wydania orzeczenia sądu rozpatrującego skargę.
Kto może wnieść skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka?
Prawo wniesienia skargi do Trybunału przysługuje każdej osobie, organizacji pozarządowej lub grupie jednostek, która uważa, że jej prawa gwarantowane przepisami Konwencji zostały naruszone przez Państwo Stronę Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.
Ile kosztuje skarga do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka?
Skarga do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka jest darmowa.
Jak kończy się postępowanie przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka?
Postępowanie przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka kończy się orzeczeniem, w którym Izba rozpatrująca sprawę odpowiada na pytanie czy nastąpiło naruszenie Konwencji i w jaki sposób. Izba orzeka w nim także o zadośćuczynieniu oraz o kosztach i wydatkach.
Jeśli potrzebujesz pomocy lub chcesz uzyskać więcej informacji, zapraszam do kontaktu z kancelarią -> formularz -> dane kontaktowe
Jeśli jesteś zainteresowany innymi artykułami i chcesz być na bieżąco ze wszystkimi ciekawostkami prawniczymi, zapraszam do polubienia i obserwowania mojej strony na facebooku -> Kancelaria Adwokacka Magdalena Tybor.
Przeczytaj również:
Sposób na szybsze i tańsze postępowanie sądowe – czyli kilka słów o EPU