Zgodnie z treścią art. 82 k.c. – nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Dotyczy to w szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego, chociażby nawet przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych.
Kiedy zachodzi stan wyłączający świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli?
Stan wyłączający świadome powzięcie decyzji i wyrażenie woli, jak i stan wyłączający swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli musi wynikać z przyczyny wewnętrznej, umiejscowionej w samym podmiocie składającym oświadczenie woli, a więc musi wynikać ze stanu, w jakim znajduje się osoba składająca oświadczenie woli, a nie z okoliczności zewnętrznych, w jakich osoba ta się znalazła. Źródłem tej wady oświadczenia woli są zatem szczególne właściwości psychiki lub procesu myślowego, znajdujące się „wewnątrz” osoby składającej oświadczenie woli, a nie czynniki zewnętrzne, pod wpływem których oświadczenie zostało złożone (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku – I Wydział Cywilny z dnia 24 lutego 2017 r., sygn.. akt: I ACa 594/16)
Bak świadomości nie musi oznaczać zupełnego zaniku – wystarczające jest stwierdzenie braku rozeznania, niemożności zrozumienia postępowania swojego lub innych osób, niezdawanie sobie sprawy z jego znaczenia.
W psychiatrii o zaburzeniach świadomości mówi się, gdy zachodzi uogólniona dysfunkcja czynności ośrodkowego układu nerwowego, charakteryzująca się przede wszystkim zaburzeniami orientacji co do miejsca, czasu, sytuacji i co do własnej osoby, zaburzeniami logicznego myślenia, omamami wzrokowymi, słuchowymi oraz zaburzeniami emocji (zob. J. Świeszczakowska-Pawik, Brak świadomości, s. 112 i n. oraz powołane tam opracowania).
Wada oświadczenia woli odnosi się tylko do przypadków najpoważniejszych nieprawidłowości, polegających na braku zdolności rozumienia i wyboru.
Czy wystarczy wykazać, że darczyńca był chory w chwili podpisywania umowy?
Sam fakt, że osoba podpisująca umowę była chora na Alzheimera nie przesądza z góry o tym, że w chwili składania oświadczenia, znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji.
Zgodnie z orzecznictwem sądów nie można a priori przyjmować istnienia stanu wyłączającego świadomość nawet u osób chorych psychicznie lub niedorozwiniętych umysłowo i to nawet wtedy, gdy są ubezwłasnowolnione całkowicie lub częściowo, gdyż w danym momencie działać one mogą z wystarczającym rozeznaniem, czyli w stanie tzw. lucidum intervallum (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 15 października 2015 r., sygn.. akt: I ACa 491/15)
Czy po śmierci darczyńcy można unieważnić umowę darowizny?
Możliwe jest ustalenie nieważności składanych oświadczeń woli również po śmierci składającej je osoby, np. w postępowaniu dot. spadku zmarłego. Niemniej jednak konieczne jest dysponowanie odpowiednim materiałem dowodowym wskazujący na to, że w chwili składania oświadczenia woli osoba ta znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli (przykładowo będzie to dokumentacja medyczna, zeznania świadków, opinia biegłego sądowego, itp.).
Jak unieważnić umowę darowizny?
W celu stwierdzenia nieważności umowy darowizny należy skierować pozew o ustalenie do właściwego sądu.
W jakim czasie można stwierdzić nieważność umowy?
Roszczenie ustalenia nieważności umowy nie ulega przedawnieniu, co oznacza, że można wytoczyć sprawę sądową w każdym czasie.
Jeśli potrzebujesz pomocy lub chcesz uzyskać więcej informacji, zapraszam do kontaktu z kancelarią -> formularz -> dane kontaktowe
Jeśli jesteś zainteresowany innymi artykułami i chcesz być na bieżąco ze wszystkimi ciekawostkami prawniczymi, zapraszam do polubienia i obserwowania mojej strony na facebooku -> Kancelaria Adwokacka Magdalena Tybor.
Przeczytaj również:
Zmarły nie uwzględnił Cię w testamencie? Sprawdź, czy należy Ci się zachowek.
Krewny zmarł za granicą – jak przeprowadzić postępowanie spadkowe?
Zmarły krewny pozostawił w spadku nieruchomość – jak uregulować wpis w księdze wieczystej?
Jakie formalności należy dopełnić w związku z odziedziczoną nieruchomością?