W obecnych czasach zupełnie naturalne stało się, iż nasi najbliżsi żyją za granicą, natomiast pozostała część rodziny przebywa na stałe w Polsce. W przypadku śmierci krewnego za granicą nasuwa się więc pytanie, w jaki sposób przeprowadzić postępowanie spadkowe, od czego zacząć – i co najważniejsze – czy jest możliwość przeprowadzenia wszystkich formalności w Polsce? Odpowiedzi znajdziecie w poniższym artykule.
Jaki Sąd będzie właściwy do przeprowadzenia postępowania spadkowego po zmarłym, który mieszkał i zmarł za granicą?
Do przeprowadzenia postępowania w sprawie stwierdzenia nabycia spadku, co do zasady będzie właściwy polski sąd, o ile spadkodawca w chwili śmierci był obywatelem polskim lub miał miejsce zamieszkania bądź miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej.
Do jurysdykcji krajowej należą również sprawy spadkowe, jeżeli majątek spadkowy albo jego znaczna część znajduje się w Rzeczypospolitej Polskiej.
UWAGA! Powyższe zasady nie dotyczą krajów należących do Unii Europejskiej.
Począwszy od 17.08.2015 r. sprawy spadkowe z elementem obcym w ramach Unii Europejskiej podlegają regulacji rozporządzenia Nr 650/2012 w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia spadkowego.
UWAGA! Rozporządzenie stosuje się do spraw spadkowych osób, które zmarły w dniu lub po 17.8.2015 r. Chcąc przeprowadzić postępowanie spadkowe po osobie, która zmarła wcześniej zastosowanie będą miały ogólne przepisy j.w.
Organ rozpatrujący sprawę spadkową w większości przypadków zastosuje prawo kraju UE, w którym zmarły mieszkał przed śmiercią – chyba że zmarły dokonał wyboru prawa właściwego, tak aby do sprawy spadkowej dotyczącej majątku po nim miało zastosowanie prawo kraju jego obywatelstwa.
Jeżeli spadkodawca w chwili śmierci nie miał miejsca zwykłego pobytu w żadnym państwie członkowskim UE, mogą być stosowane uzupełniające kryteria jurysdykcji, takie jak: miejsce położenia majątku spadkowego, ale jedynie wówczas, gdy spadkodawca w chwili śmierci był obywatelem danego państwa członkowskiego .
O uznaniu danego miejsca za miejsce zwykłego pobytu przesądzają takie okoliczności faktyczne, jak czas trwania i regularna obecność danej osoby w danym państwie, jak również powody tej obecności, które wskazują na ścisły i stabilny związek z danym państwem. Oznacza to, że każdą sprawę należy oceniać odrębnie i w wielu przypadkach może okazać się, że pomimo, iż zmarły mieszkał ostatnio za granicą (np. wyjazdy w celach zarobkowych) to jego miejscem zwykłego pobytu zawsze była Polska. Tę okoliczność trzeba będzie uzasadnić przed właściwym sądem.
Jeśli już ustalimy, że możemy przeprowadzić postępowanie spadkowe przed polskim sądem, w pierwszej kolejności będziemy musieli uzyskać stosowną dokumentację, na podstawie której możliwe będzie wszczęcie takiej sprawy. Najważniejszym dokumentem, który musimy posiadać to polski akt zgonu.
Jak uzyskać polski akt zgonu?
Jeśli nasz krewny zmarł za granicą, a chcemy przeprowadzić postępowanie spadkowe w Polsce, konieczne będzie uzyskanie polskiego aktu zgonu, który możemy zdobyć na trzy sposoby:
- rejestracja zgonu, który nastąpił poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej;
- transkrypcja zagranicznego dokumentu stanu cywilnego potwierdzającego zgon;
- odtworzenie treści zagranicznego dokumentu stanu cywilnego potwierdzającego zgon.
Rejestracja zgonu, który nastąpił poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej.
Rejestracji zgonu, który nastąpił zagranicą można dokonać wyłącznie pod warunkiem, że zgon nie został zarejestrowany w innym kraju lub jeżeli w państwie zgonu nie jest prowadzona rejestracja stanu cywilnego.
Wniosek o rejestrację zdarzenia do wybranego kierownika urzędu stanu cywilnego może złożyć osoba, która wykaże interes prawny w rejestracji zdarzenia lub interes faktyczny w rejestracji zgonu.
Uwaga! Istnieje również możliwość złożenia wniosku do konsula.
Do wniosku należy dołączyć wydany przez właściwy podmiot zagraniczny dokument potwierdzający zgon, który jest podstawą sporządzenia aktu stanu cywilnego przez kierownika urzędu stanu cywilnego. Należy pamiętać, aby wszystkie zagraniczne dokumenty zostały przetłumaczone przez tłumacza przysięgłego.
Transkrypcja zagranicznego dokumentu stanu cywilnego potwierdzającego zgon.
Transkrypcji podlega dokument, który w państwie wystawienia jest uznawany za dokument stanu cywilnego i ma moc dokumentu urzędowego, jest wydany przez właściwy organ oraz nie budzi wątpliwości co do autentyczności.
Wniosek do wybranego kierownika urzędu stanu cywilnego o dokonanie transkrypcji może złożyć osoba, która wykaże interes prawny w transkrypcji lub interes faktyczny w transkrypcji dokumentu potwierdzającego zgon.
W przypadku złożenia wniosku do konsula, konsul przesyła dokument do kierownika urzędu stanu cywilnego wybranego przez wnioskodawcę.
Odtworzenie treści zagranicznego dokumentu stanu cywilnego potwierdzającego zgon
Treść zagranicznego dokumentu stanu cywilnego można odtworzyć, jeżeli według prawa miejsca sporządzenia dokumentu stanowi on akt stanu cywilnego, a uzyskanie jego odpisu nie jest możliwe lub wiąże się z poważnymi trudnościami.
Wniosek o odtworzenie treści zagranicznego dokumentu stanu cywilnego może złożyć do wybranego kierownika urzędu stanu cywilnego osoba, która wykaże interes prawny, lub osoba, która wykaże interes faktyczny w odtworzeniu dokumentu potwierdzającego zgon.
Treść zagranicznego dokumentu stanu cywilnego odtwarza się na podstawie przedłożonego przez osobę składającą wniosek dokumentu potwierdzającego zdarzenie za granicą lub jego uwierzytelnionej kopii, w formie czynności materialno-technicznej.
Kto może wystąpić o odpis aktu zgonu?
Odpis aktu zgonu może uzyskać:
- małżonek,
- zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki), wstępni (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie), rodzeństwo,
- przedstawiciel ustawowy (na przykład rodzic) lub opiekun,
- osoba, która wykaże interes prawny w uzyskaniu odpisu (czyli uzasadni interes, który wynika z przepisów prawa, i przedstawi odpowiednie dokumenty – na przykład zobowiązanie sądu),
- sąd,
- prokurator,
- organizacja społeczna, jeśli uzasadni to swoimi celami statutowymi i przemawia za tym interes społeczny,
- instytucja administracji publicznej (na przykład urząd gminy), jeżeli jest to konieczne do realizacji jej ustawowych zadań.
Jeśli chodzi o dalszą rodzinę, np. wujka, ciotkę, siostrzenicę, bratanka, szwagra, szwagierkę, itd. – nie można uzyskać ich aktów stanu cywilnego. Oznacza to, że będziesz musiał wykazać swój interes prawny w celu pozyskania aktów.
Chcąc wykazać interes prawny konieczne będzie wszczęcie postępowania spadkowego i dopiero po oficjalnym wezwaniu sądu do uzupełnienia wniosku – należy wezwanie to przedłożyć w urzędzie stanu cywilnego – organ wyda wnioskowany dokument. Inną możliwością jest uzyskanie odpisów bezpośrednio przez sąd.
UWAGA! Aktualnie odpisy aktów stanu cywilnego możesz uzyskać w dowolnym urzędzie stanu cywilnego w całej Polsce.
Dalszą procedurę związaną ze wszczęciem postępowania w sprawie stwierdzenia nabycia spadku znajdziecie w artykule https://kancelaria-ts.com/2020/10/23/zmarly-krewny-pozostawil-w-spadku-nieruchomosc/.
Jeśli potrzebujesz pomocy lub chcesz uzyskać więcej informacji, zapraszam do kontaktu z kancelarią -> formularz -> dane kontaktowe
Jeśli jesteś zainteresowany innymi artykułami i chcesz być na bieżąco ze wszystkimi ciekawostkami prawniczymi, zapraszam do polubienia i obserwowania mojej strony na facebooku -> Kancelaria Adwokacka Magdalena Tybor.
Przeczytaj również:
Czy można unieważnić umowę darowizny osoby chorej na Alzheimera?
Jakie formalności należy dopełnić w związku z odziedziczoną nieruchomością?
Zmarły krewny pozostawił w spadku nieruchomość – jak uregulować wpis w księdze wieczystej?
Zmarły nie uwzględnił Cię w testamencie? Sprawdź, czy należy Ci się zachowek.
Przegapiłeś termin na odrzucenie spadku? Jak zabezpieczyć się przed odziedziczonymi długami?